Chào bạn, có bao giờ bạn nghe đến cụm từ “gan nhiễm mỡ” chưa? Nghe thì có vẻ quen thuộc nhưng liệu chúng ta đã thực sự hiểu rõ về nó chưa? Hôm nay, mình sẽ cùng bạn “mổ xẻ” căn bệnh này một cách dễ hiểu nhất, như hai người bạn đang tâm sự với nhau vậy.
Gan nhiễm mỡ là gì?
Nôm na thì, gan nhiễm mỡ là tình trạng gan của chúng ta bị “béo phì” đó bạn. Bình thường, trong gan luôn có một lượng mỡ nhất định, nhưng khi lượng mỡ này vượt quá 5-10% trọng lượng gan thì được gọi là gan nhiễm mỡ. Bạn cứ tưởng tượng gan giống như một nhà máy lọc máu và xử lý chất độc trong cơ thể. Khi nhà máy này bị “béo” quá, hoạt động sẽ kém hiệu quả, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác.
Có mấy loại gan nhiễm mỡ ?
Ừ, gan nhiễm mỡ không chỉ có một loại đâu nha. Chủ yếu mình sẽ nghe đến 2 loại chính:
- Gan nhiễm mỡ do rượu (Alcoholic Fatty Liver Disease – AFLD): Cái tên nói lên tất cả rồi ha. Loại này “thủ phạm” chính là do uống quá nhiều rượu bia. Rượu làm tổn thương tế bào gan, khiến gan tích tụ mỡ.
- Gan nhiễm mỡ không do rượu (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease – NAFLD): Loại này thì phức tạp hơn một chút. Nó không liên quan đến rượu mà thường gặp ở những người thừa cân, béo phì, tiểu đường, mỡ máu cao… Nói chung là những vấn đề về chuyển hóa trong cơ thể mình đó.
Vậy nguyên nhân nào gây ra gan nhiễm mỡ?
Nguyên nhân thì nhiều lắm bạn ơi, giống như “tổng hợp” của nhiều thói quen xấu và bệnh lý vậy đó:
- Uống nhiều rượu bia: Đây là “trùm sò” gây gan nhiễm mỡ do rượu rồi.
- Thừa cân, béo phì: Mỡ thừa không chỉ “ở ngoài da” mà còn “lấn chiếm” cả gan nữa đó.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhiều đồ ngọt, đồ chiên rán, đồ ăn nhanh, ít rau xanh, trái cây… cũng “góp phần” làm gan nhiễm mỡ.
- Ít vận động: Lười vận động khiến cơ thể tích tụ mỡ, gan cũng không ngoại lệ.
- Mắc các bệnh lý: Tiểu đường, mỡ máu cao, viêm gan virus C, hội chứng chuyển hóa… đều có thể làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.
- Sụt cân quá nhanh: Nghe có vẻ lạ đúng không? Nhưng giảm cân quá nhanh cũng có thể khiến gan bị tổn thương và tích tụ mỡ.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như corticoid, thuốc tránh thai… nếu dùng lâu dài cũng có thể gây gan nhiễm mỡ.
Làm sao biết mình có bị gan nhiễm mỡ không? Triệu chứng là gì?
Khổ nỗi là gan nhiễm mỡ giai đoạn đầu thường “im lặng” lắm bạn. Ít khi có triệu chứng rõ ràng. Đến khi bệnh nặng hơn thì mới bắt đầu “lên tiếng”:
- Mệt mỏi, uể oải: Cảm giác lúc nào cũng thiếu năng lượng, không muốn làm gì.
- Đau tức vùng bụng trên bên phải: Vùng gan nằm ở đó đó bạn. Đau có thể âm ỉ hoặc tức nặng.
- Khó tiêu, đầy bụng, chán ăn: Gan yếu thì hệ tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng.
- Vàng da, vàng mắt: Đây là dấu hiệu cảnh báo gan đã bị tổn thương nặng, cần đi khám ngay lập tức.
- Nổi mề đay, mẩn ngứa: Gan không lọc được chất độc tốt, có thể gây ra các vấn đề về da.
Làm sao để chẩn đoán gan nhiễm mỡ?
Để biết chính xác có bị gan nhiễm mỡ hay không, mình cần đi khám bác sĩ bạn nha. Bác sĩ sẽ dựa vào:
- Khám lâm sàng: Hỏi về tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt, khám bụng…
- Xét nghiệm máu: Đo men gan (AST, ALT), bilirubin, cholesterol, triglyceride… Men gan tăng cao có thể là dấu hiệu gan bị tổn thương.
- Siêu âm gan: Đây là phương pháp phổ biến và đơn giản nhất để phát hiện gan nhiễm mỡ. Siêu âm có thể thấy được hình ảnh gan có nhiều mỡ hay không.
- Sinh thiết gan (trong một số trường hợp): Lấy một mẫu nhỏ mô gan để xét nghiệm, giúp đánh giá mức độ tổn thương gan và loại trừ các bệnh lý khác.
Gan nhiễm mỡ có nguy hiểm không?
Nếu để gan nhiễm mỡ “lâu năm” mà không điều trị thì rất nguy hiểm đó bạn. Nó có thể dẫn đến:
- Viêm gan nhiễm mỡ (Steatohepatitis): Gan bị viêm, tổn thương tế bào gan.
- Xơ gan (Cirrhosis): Gan bị xơ hóa, mất chức năng, không còn khả năng phục hồi.
- Ung thư gan (Liver cancer): Xơ gan là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư gan.
- Suy gan (Liver failure): Gan mất hoàn toàn chức năng, đe dọa tính mạng.
- Các bệnh tim mạch: Gan nhiễm mỡ có liên quan đến tăng cholesterol, tăng huyết áp, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Tiểu đường type 2: Gan nhiễm mỡ làm tăng nguy cơ kháng insulin, dẫn đến tiểu đường.
Vậy làm sao để điều trị gan nhiễm mỡ?
Tin vui là gan nhiễm mỡ giai đoạn đầu có thể hồi phục được nếu mình thay đổi lối sống tích cực bạn nha. Chủ yếu là:
- Thay đổi chế độ ăn uống:
- Giảm cân (nếu thừa cân, béo phì): Giảm cân từ từ, khoảng 0.5-1kg mỗi tuần là hợp lý.
- Ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc (thịt gà, cá…).
- Hạn chế đồ ngọt, đồ chiên rán, đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn.
- Uống đủ nước: Khoảng 2-2.5 lít nước mỗi ngày.
- Tập thể dục thường xuyên: Mỗi ngày nên tập ít nhất 30 phút, có thể đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe… Vận động giúp đốt cháy mỡ thừa, cải thiện chức năng gan.
- Kiêng rượu bia tuyệt đối (nếu gan nhiễm mỡ do rượu): Đây là điều bắt buộc để gan có thể phục hồi.
- Kiểm soát các bệnh lý nền (nếu có): Điều trị tốt tiểu đường, mỡ máu cao, viêm gan virus…
- Sử dụng thuốc (theo chỉ định của bác sĩ): Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ, ví dụ như thuốc giảm mỡ máu, thuốc bảo vệ gan…
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, làm sao để phòng ngừa gan nhiễm mỡ?
Phòng ngừa gan nhiễm mỡ cũng không quá khó đâu bạn, chủ yếu là mình xây dựng lối sống lành mạnh thôi:
- Duy trì cân nặng hợp lý: Ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn để giữ cân nặng ở mức khỏe mạnh.
- Chế độ ăn uống cân bằng: Ăn đủ chất dinh dưỡng, tăng cường rau xanh, trái cây, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn.
- Vận động thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Hạn chế rượu bia: Tốt nhất là không uống, hoặc uống có kiểm soát.
- Khám sức khỏe định kỳ: Giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe, trong đó có gan nhiễm mỡ.
Nếu bạn có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào của gan nhiễm mỡ (thừa cân, béo phì, tiểu đường, mỡ máu cao, uống nhiều rượu bia…), hãy đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra gan bạn nhé. Phòng bệnh và phát hiện sớm luôn tốt hơn là để bệnh trở nặng rồi mới điều trị. Và quan trọng nhất là hãy xây dựng cho mình một lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học, vận động thường xuyên, đó là “chìa khóa vàng” để có một lá gan khỏe mạnh và một cơ thể khỏe mạnh đó bạn!
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh gan nhiễm mỡ. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào, đừng ngần ngại chia sẻ với mình nha! Mình luôn sẵn sàng lắng nghe và chia sẻ cùng bạn. Chúc bạn luôn khỏe mạnh!
